قسمت اعظم از سرزمین ایران ( بیش از دو سوم از وسعت خاک ایران ) جزء فلات ایران است؛ یعنی از سوی شمال به پایکوههای البرز و از غرب به پایکوههای شرقی رشته کوه زاگرس و در جنوب به کنارههای جنوب منتهی میشود و در شرق بخش وسیعی از سرزمینهای شرقی ایران را شامل میشود . بیشتر شهرهای مشهور ایران در داخل فلات ایران قرار دارند که دارای تاریخ و سوابق کهنی میباشند . قسمت اعظم منابع آبدهی و مقدار آب کشور بطور کلی در مناطق شرقی این فلات ایجاد و مورد بهره برداری است و در سمت شرق که بیشتر خشک و کویری است با استفاده از آب برف کوهستانهای پراکنده آنجا، سیراب میشود . شرایطی که امروزه در شرق ایران ما حکم فرماست بدون شک در زمانی نه چندان دور، دورههای سرد و مرطوب را پشت سر گذاشته است .
یکی از علل وجود چنین کویرهایی تمدن چند هزار سالهٔ سرزمین کهن ماست که در تخریب و نابودی پوشش گیاهی و تشدید شرایط آب و هوایی خشک کمک و تأثیر عمیقی داشته است . باید توجه داشت که موانعی طبیعی سبب جدا کردن قسمت هایی از ایران و تبدیل آن به مناطقی مسکونی شده است که از میان این مناطق و حوزهها تنها گزارش حفاری چند منطقه مانند سیلک و حصار و قره تپه منتشر شده است .
سابقهٔ تاریخی فلات مرکزی ایران
نام ایران به معنی سرزمین آریاییان و از نام قبایلی آمده که در فلات ایران جای گرفتند و ساکنان پیشین را بیرون راندند یا کاملاً بر آنها مسلط شدند. فلات ایران جایگاه نخستین اقامتگاههای کوهستانی است که تاریخشان به حدود ده هزار سال میرسد. یکی از ویژگیهای بزرگ این منطقه راههایی است که بین النهرین و جنوب غربی ایران را به شمال شرق ایران و افغانستان و سرزمین چین متصل میکرد و از میان این فلات میگذشت. از آنجا که ایجاد محوطههای مسکونی در یک محل بستگی به دو عامل مهم یعنی استعداد محل برای زندگی و موقعیت جغرافیایی (کوتاهترین و آسانترین راه ارتباط با دیگر مراکز) دارد؛ به همین ترتیب، مراکز فرهنگی در این منطقه (فلات ایران) به علت نبود رودخانههای بزرگ و مناسب بر سر راههای ارتباطی شکل گرفتهاست. در دورهای بین ده هزار تا پانزده هزار سال قبل از میلاد تغییرات تدریجی آب و هوا صورت گرفت، دوره بارانی از بین رفت و دوره خشکسالی آغاز شد. در این دوره انسانهای ماقبل تاریخی در ایران زندگی میکردند که اغلب در غارها سکنی داشتند. اویلن آثار و بقایای این غارها در کوهای بختیاری در شال شرقی شوشتر کشف شد. در این دوره انسان برای تأمین غذا به شکار حیوانات بهوسیله آلاتی نوک تیز از استخوان حیوانات، میپرداخت. خشک شدن تدریجی هوا و خشک شدن بسیاری از دریاچهها و رودخانهها منجر به سراریز شدن حیوانات از کوهها به دشتها و به دنبال آنها انسانها نیز به آنجا آمده و در انجا ساکن شدند. در این دوره انسانها هنوز طرز ساختن خانه را نمیدانستند و در آلونکهای ساخته شده از چوب درختان، زندگی میکردند. نخستین پیشرفتها در زمینهٔ ظروف سفالین و به تدریج در طرز استفاده از فلز، جادث گردید؛ اما هنوز طریقه ذوب کردن فلز را نمیداستند. تحول عظیمی که در این دوره اتفاق افتاد، آموختن کشت و زرع و اهلی کردن حیوانات است که از این طریق علاوه بر تأمین غذای مورد نیاز روزانه، امکان ذخیره کردن محصول را نیز داشتند. بسیاری از محققین این تحول را سرآغاز مبادله و تجارت بین اقوام اولیه میدانند. دیرینه تین انسانهای پیش از تاریخ در فلات ایران از تپهٔ سیلک کاشان کشف شدهاند. این تپه هنگام حفاری در سال ۱۹۳۷، ۴ متر از زمینهای اطراف ارتفاع داشتهاست. قدمت آثار باستانی این تپه، با توجه به عنصر سفالهای کشف شده، به حدود حداکثر اواخر هزاره ششم قبل از میلاد میرسد.
نظرات شما عزیزان: